as palabras (2)

a lingua, o territorio, a sociedade, a economía...
a cultura, nós.


Ao mesmo tempo, as palabras, albergan a memoria da historia que as trouxo até nós.

Así, a través delas transmítese unha historia viva, unha memoria colectiva herdada mais tamén por construir. Unha memoria que non é pasado, albergao pero é ferramenta de construcción do futuro mediante a posibilidade de supervencia que nos dá no presente.

A lingua é movemento, non fica parada porque en sí é un fluxo de accións do pensamento e da comunicación. Por iso non pode ser estática, non pode deterse sen pretender paralizar tamén a cultura que transmite e que constrúe.

Ao pronunciar cada un dos verbos que teñen a súa orixe na construcción do territorio que nos trouxo ata hoxe: cultivar, chantar, leirar, soutar, terrear, sobradar, camiñar… non podemos senón mascar o sabor do po desa terra que os víu xurdir como sinais dela e como recursos para tornala habitable.

Ao pronunciar cada un dos nomes dos camiños, límites, limiares, lugares…, sinos que enxergan a rede do territorio (carreiro, congostra, derrego, valado, sebe, cómaro, eira, leira, faladoiro, solaina, patín…) non podemos evitar tecer na nosa boca o mapa que debuxan, e seguir co noso pensamento os matices que entreles hai e que ordenaban o inabarcable, conferíndonos (e acadando) a libertade de movemento nun espacio referenciado, cultivado e culto. Pero esta construcción é inmensamente fráxil, e, ao igual que a lingua é o reflexo dunha cultura, é transmisora da memoria aprendida cos anos empíricamente (experimentando e innovando), que non está morta, está viva; ainda, senón nos permitimos asistir inmoveis á súa degradación paulatina, e nalgúns casos irreversible.

Eu me pregunto se tanta defensa da nosa lingua terá algún sentido se non se defende a continuidade (actualizada evidentente) dunha construcción do territorio que medrou con ela, e dun xeito de entendelo medio que lle é propio, e que é o que lles permitiu sobrevivir aos nosos antergos a través da contrucción da cultura que hoxe pretendemos defender.

E con isto non defendo o ancoramento no pasado (museificación), tampouco deitalo fóra (arrasalo); senón transformalo en futuro a través da construcción colectiva da nosa cultura. A cultura ou está viva ou é historia.

Xa sei que non conto nada novo, pero é que, ás veces, pregúntome senón estaremos esquecéndonos do máis obvio, do que temos diante, do que somos.